Te okropne przecinki

Filipina

PORADNIK: Przecinki

Przeglądając różne internetowe opowiadania etc., zauważyłam, że sporo autorów ma problemy z poprawną interpunkcją; przecinki to istna zmora, a zwłaszcza w dłuższych zdaniach. Ale można się tego łatwo wyuczyć, bo wystarczy zapamiętać kilka reguł, a nie jak niektórzy mówią: „wstawiaj przecinki, gdzie uważasz za słuszne” – to głupota.

W dalszej części tekstu postaram się przedstawić, jak najlepiej potrafię, poprawne użycie tych małych znaków. Jak można się domyślić, informacje są zaczerpnięte z różnych źródeł w postaci książek i Internetu, bo wiadomo przecież, że ja tych wszystkich reguł nie wymyślałam Wink

1. Przecinka nie stawiamy przed takimi spójnikami jak: albo, lub, bądź, czy, ani, ni, i, oraz, tudzież. Aczkolwiek, kiedy jedno z wymienionych przed chwilą słów, pojawi się po raz wtóry, wtedy przed tym drugim i każdym kolejnym musimy wstawić przecinek. Np.: „Dzisiaj pójdę do Zosi albo posprzątam w pokoju.”, ”Albo pójdę do Zosi, albo posprzątam w pokoju.”

Pamiętam jeszcze, że moja polonistka z podstawówki kazała nam się nauczyć takiego krótkiego wierszyka:

„Przecinek znika, gdy w zdaniu tkwi:

ani, bądź, oraz, lub, albo, ni,

i maleńkiego także się boi,

więc przy nim raczej nie stoi.”

Jak widać, pamiętam to do dziś; no - zawsze to trochę pomocne Wink

2. Przecinka nie stawiamy przed porównaniami za pomocą słów: jak, jakby, niż, niby i innymi temu podobnymi. Powinien się on jednak pojawić, gdy słowo nie jest użyte w celach porównawczych i występuje po nim orzeczenie. Np.: „Napiszemy to tak jak oni.”, „Napiszemy to tak, jak potrafimy najlepiej.”

3. Przecinka nie stawiamy przed imiesłowem przymiotnikowym, czyli przed słowami zakończonymi na: -ący, -ąca, -ące, -ny, -na, -ne, -ty, -ta, -te, etc. Dzieje się tak, gdyż słowa te zazwyczaj pełnią rolę przydawki lub po prostu coś określają. Np.: „Jej mieniące się oczy idealnie współgrały z błyszczącą bransoletką.”

4. Przecinek stawiamy przed imiesłowem przysłówkowym, czyli przed słowami zakończonymi na: -ąc, -wszy, -łszy. Np.: „Zosia myła naczynia, słuchając muzyki.”, „Zosia, słuchając muzyki, myła naczynia.”

5. Przecinek stawiamy w zdaniach ze spójnikami o charakterze przeciwstawnym: a, ale, lecz, jednak, jednakże, zaś, wszakże, owszem, natomiast, tylko, tylko że, jedynie, przecież, raczej, tymczasem, za to, etc. Np.: „Zosia jest zdrowa, ale nie poszła do szkoły.”

6. Przecinek stawiamy w zdaniach ze spójnikami o charakterze wynikowym: więc, dlatego, zatem, wobec tego, skutkiem tego, wskutek tego, toteż, to, etc. Np.: „Zosia była chora, dlatego nie poszła do szkoły.”

7. Przecinek stawiamy w zdaniach ze spójnikami o charakterze wyjaśniającym: to znaczy, czyli, innymi słowy, to jest, etc. Np.: „Ta bluzka jest z bawełny, czyli z miękkiej i popularnej tkaniny.”

8. Przecinek stawiamy, gdy coś wyliczamy i/lub powtarzamy. Np.: „Był w sklepie i kupił: mąkę, jajka, masło, czekoladę i śmietanę.”, „On jest bardzo, bardzo mądry.”

9. Przecinek stawiamy po okrzykach oraz słowach odmienionych w wołaczu. Np.: „Och, to było wspaniałe.”, „Zosiu, włącz telewizor.”, „Włącz telewizor, Zosiu.”

10. Dwoma przecinkami oddzielamy wypowiedzenia wtrącone typu: sądzę, myślę, przypuszczam, wiadomo, zdaje się, być może, jak widać, etc. Np.: „To był, jak widać, bardzo dobry pomysł.”

11. Przecinkiem oddzielamy w zdaniu wtrącenia, a są nimi te części zdania, po których usunięciu pozostała część nadal będzie tworzyła logiczną całość (zauważyłam, że i z tym bywają problemy, stąd wyjaśnienie czym jest owe „wtrącenie”). Np.: „Kilka osób, w tym Zosia, pomagało w przygotowaniach do przyjęcia.”

12. Przecinek stawiamy pomiędzy zdaniami współrzędnymi połączonymi bezspójnikowo. Np.: „Kupił potrzebne składniki, upiekł ciasto, zjadł, zostawił bałagan i wyszedł.”

13. Przecinek przed „co” stawiamy wtedy, gdy wyraz ten wprowadza zdanie podrzędne lub równoważnik do zdania złożonego. Np.: „Nie wiedziałam, co zrobi Zosia.”, „Powiedziała to, co powinna.”. Stawiamy przecinek również, gdy wyraz ten wprowadza wtrącenia lub dopowiedzenia. Np.: „Powiedział to i, co więcej, zrobił.”

14. Przecinka przed „co” nie stawiamy, gdy wyraz ten występuje w znaczeniu "nic, niczego". Np.: „Nie miał co pić.” (= niczego do picia). Nie stawiamy go również, gdy wyraz ten występuje w funkcji samodzielnego dopełnienia w zdaniu. Np.: „Chciałam coś napisać, ale nie wiedziałam co.”

15. W przypadku podwójnych spójników: mimo że, chyba że, dlatego że, etc., nie stawiamy przecinka przed „że”, lecz przed całym tym wyrażeniem, gdyż traktowane jest ono jako jeden spójnik. Np.: „Zrobił to, mimo że był chory.”. Istnieje jednak możliwość wstawienia przecinka w środek tego wyrażenia, kiedy chcemy podkreślić „mimo” (lub analogicznie: chyba, dlatego etc.) i pada na nie wyraźny akcent.

Mam nadzieję, że to wszystko z tych najważniejszych rzeczy i że komuś się to przyda.

Gość

Dorzucam do teorii małe ćwiczonko :

[link widoczny dla zalogowanych]

Gość

Dorzucę swoje trzy grosze, bo wewnętrzna edytorka mi karze. Choć nie czytuję fanowskich tłumaczeń (co wynika głównie z faktu, że lubuję się w anglojęzycznych autorach, a ichszym językiem władam dosyć płynnie), zostałam już poparzona kilkakrotnie przez profesjonalne tłumaczenia (co, z kolei, jest powodem, dla którego władam językiem angielskim płynnie). Chętnie więc popieram wszelkie inicjatywy utworzenia poprawnych wersji angielskich dziełek. Tak więc, dwa słowa co do interpunkcji (wszyscy wiemy, że będzie więcej, nie czepiać mi się):
– istnieją tysiące powodów, dla których nasi profesorowie mylą się z interpunkcją, więc i Wy prawdopodobnie się pomylicie, get over it, check again;;
– są świetne i niedrogie słowniki interpunkcyjne, warto się zaopatrzyć;
– jeśli macie problem, namierzcie pozbawioną pracy w zawodzie edytorkę (przy obecnej sytuacji polskiego rynku książki nie będziecie się musiały zbyt wytężać) i poproście, żeby Wam pomogła… prawdopodobnie sprawdzi Wam cały tekst i jeszcze podziękuje za kilkanaście godzin roboty, po tygodniu zorientuje się, co własnie zrobiła… tak działamy.

Nie wiem, czy post jest w jakikolwiek sposób pomocny, ale jakby co, mogę pomóc, podpowiedzieć…

Gość

Warto też zajrzeć do poradni językowej PWN-u, choć jej zwartość najłatwiej googlać, np. "poradnia pwn przecinek przed m.in.". Porad udziela językoznawca, prof. Bańko, choć on też nie ma monopolu na rację.

A pozbawione pracy edytorki i korektorki rzeczywiście tak mają. Djacie nam tekst, poprawimy nawet bez proszenia, z automatu Very Happy